اتوترانسفورماتور (Autotransformer) که معمولاً به آن اتوترانس و یا اتوفورمر گفته می‌شود یک نوع ترانسفورماتور الکتریکی است که فقط یک نمونه سیم پیچ در ساختار آن وجود دارد. به همین دلیل کلمه اتو در ابتدای کلمه اتوترانسفورماتور به معنی یک سیم پیچ منفرد است که به تنهایی در عملکرد ترانسفورماتور به کار می‌رود.
این سیم پیچ حداقل از طریق ۳ نقطه مجزا که به این نقطه‌ها تپ گفته می‌شود جریان الکتریکی را برقرار می‌کنند. اما یادتان باشد که هر تپ دارای منبع ولتاژی و از همه مهم‌تر بار الکتریکی متفاوتی است. به همین دلیل در صنعت از انواع اتوترانسفورماتورها کاربردهای زیادی می‌شود.
اتوترانسفورماتور چیست؟
انواع اتوترانسفورمر دستگاه های الکترومغناطیسی قوی هستند که با انجام القای متقابل می‌توانند انرژی الکتریکی را از طریق یک سیم پیچ که در هسته‌ای آهنی قرار دارد به طور یکسان از یک مدار الکتریکی به مدار دیگری انتقال دهند. اصولاً یکی از پایانه های این سیم پیچ منفرد در اتوترانس هم در قسمت ورودی و هم در قسمت خروجی دستگاه مشترک است. اما پایانه خروجی اتوترانس متحرک طراحی می‌شود تا با هر نوع سیم پیچ دیگری اتصال امنی را برقرار کند. پس اصطلاح اتو در کلمه اتوترانس هم معنای منفرد بودن سیم پیچ را دارد و هم به معنی این است که تغییرهای ورودی ولتاژ به صورت کاملاً خودکار صورت می‌گیرند.
عملکرد اتوترانسفورماتور
نحوه عملکرد این نوع ترانس‌ها به این صورت است که ولتاژ ورودی و همچنین بار الکتریکی در اتوترانس در ابتدا به دو نقطه متصل می‌شود. سپس در انتهای سیم پیچ به یک تپ مشترک خواهند رسید. بنابراین سیم پیچ منفرد در اتوترانسفورماتور به راحتی می‌تواند کار یک سیم پیچ اولیه و سیم پیچ ثانویه را به خوبی انجام دهد. از این رو امروزه در برق های تک فاز به طور معمول اتوترانس‌ها بازده ای خوبی معادل ۴۰ تا ۱۱۵ درصد ولتاژهای ورودی را ارائه می‌دهند.
چون تناسب ولتاژهای ثانویه در مقایسه با ولتاژهای اولیه معادل با تناسب تعداد دورهای سیم پیچ ترانسی است که ولتاژ به آن متصل خواهد شد. پس بدون شک ولتاژ ورودی که به مرکز و قسمت پایین سیم پیچ منفرد اتوترانس وصل می‌شود نصف یا همان ۵۰ درصد است. چون کل سیم پیچ‌ها در یک اتوترانس با یکدیگر اتصال الکتریکی دارند.
کاربرد اتوترانسفورماتور
به طور کلی انواع اتوترانسفورمرها نظیر اتوترانس افزاینده، اتوترانس کاهنده و اتوترانس متغیر همگی در حوزه هایی به کار می‌روند که نیاز نباشد میان سیم پیچ‌های ورودی و سیم پیچ‌های خروجی هیچ نوع عایق الکتریکی استفاده شود. همچنین اتوترانسفورماتورها جهت معکوس کردن ولتاژهای تغذیه به سوی بالا یا سوی پایین همراه با معکوس کردن اتصالات به کار می‌رود. بنابراین جهت اتوماسیون صنعتی و از همه مهم‌تر کاربردهای دریایی می‌توان از اتوترانس‌ها استفاده‌های زیاد داشته باشید.
امروزه اتوترانس‌ها در خیلی از کاربردهای قدرتی جهت راه اندازی سیستم هایی که با ولتاژهای متفاوت به یکدیگر متصل هستند استفاده می‌شود. کاربرد دیگر این نوع تجهیزات تولید وسایل برقی و ماشین آلات صنعتی مثل موتورهای سنکرون و موتورهای القایی است. البته مدت هاست از اتوترانس‌ها در سیستم توزیع برق و انتقال نیروی الکتریکی استفاده‌های زیادی صورت می‌گیرد.
سخن پایانی
دقت کنید اتوترانسفورماتورها اندازه کوچک‌تر و بازدهی بیشتری در مقایسه با ترانسفورماتورهای دارای ۲ سیم پیچ دارند. علت اصلی این امر افت اهمی کمتر و همچنین کاهش مواد درون ترانسفورماتور است. پس اتوترانس‌ها ولتاژ بهتری را تنظیم می‌کنند از طرفی واکنش رابط میان سیم پیچ‌های منفرد خیلی کمتر است. پس برای جلوگیری از ایجاد خرابی در مدارهای ولتاژ پایین و تأمین تنظیم ولتاژ در اندازه‌های مناسب بهتر است این نوع ترانسفورماتور تک سیم پیچ را با کیفیت تضمینی و قیمت مناسب از فروشگاه الکترونیکی فازمتر تهیه کنید. مطمئن باشید این تجهیزات هزینه های نصب کمتر و بازدهی بالاتری را برایتان به ارمغان می‌آورند.
