محفظه رطوبت گیر ترانسفورماتور (Transformer dehumidifier) بخشی از ترانس است که از ورودی هوای مرطوب و کثیف به داخل منبع انبساط جلوگیری می‌کند. در ادامه این مطلب به معرفی صفر تا صد رطوبت گیر ترانسفورماتور می‌پردازیم؛ با ما همراه باشید.
رطوبت گیر ترانسفورماتور
ترانسفورماتور های توزیع و قدرت دارای منبع انبساط (Open Breathing Transformer) هستند و از همین روی با محیط اطراف ارتباط دارند. انبساط و انقباض روغن از راه تنفس (خروج هوا از کنسرواتور در زمان انبساط روغن و ورود هوا به کنسرواتور در هنگام انقباض روغن) جبران می‌شود. رطوبت داخل ترانسفورماتور منجر به کاهش خواص عایق روغن معدنی و عایق سلولزی سیم‌پیچ می‌شود و در نتیجه به دستگاه آسیب جدی وارد می‌کند. لیکن رطوبت محیط یک عامل بسیار مهم در کاهش ولتاژ شکست روغن است که باید از آن اجتناب نمود. در چنین زمانی است که محفظه رطوبت گیر ترانسفورماتور مورد استفاده قرار می‌گیرد تا از بروز چنین مشکلاتی جلوگیری کند.
انواع رطوبت گیر ترانس
در مجموع دو نوع رطوبت گیر یا سیلیکاژل وجود دارد که قادرند از نفوذ رطوبت جلوگیری نمایند. انواع رطوبت گیر ترانسفورماتور از نظر رنگ عبارت هستند از:
- رطوبت گیر آبی (سیلیکاژل ترانسفورماتور): در ترکیب این مدل از نمک کبالت استفاده می‌کنند. قدرت جذب رطوبت در سیلیکاژل آبی به علت وجود نمک بسیار بیشتر است. این مدل در انواع ترانس‌ها قابل استفاده می‌باشد.
- رطوبت گیر نارنجی: در ترکیب این سیلیکاژل از نمک استفاده نشده است. حساسیت مدل نارنجی در برابر رطوبت کمتر از سیلیکاژل آبی می‌باشد. اصولاً رطوبت گیر نارنجی در صنایعی که ارتباط مستقیم با محصولات وجود دارد، استفاده می‌شود.
- سیلیکاژل سفید یا بی‌رنگ: این مدل از نظر ظاهری دارای شکلی بی‌رنگ یا مایل به زرد روشن و شیشه‌ای شفاف می‌باشد. سیلیکاژل سفید معمولاً در فرآیند خشک کردن مایعات مورد استفاده قرار می‌گیرد. همچنین این مدل در اثر جذب آب به تغییر رنگ دچار می‌شود.
ساختار رطوبت گیر ترانس
رطوبت گیر ترانسفورماتور دارای ساختار ساده‌ای است و از واحدهای چهار وجهی دی‌اکسید سیلیسیم تشکیل می‌شود. این محفظه نوعی استوانه از ماده رطوبت گیر است که هوا از درون آن عبور می‌کند و از ورود رطوبت به درون ترانس جلوگیری می‌کند.
نحوه عملکرد رطوبت گیر ترانس
در زمان کاهش دمای روغن و کاهش حجم آن که بر اثر کاهش بار یا دمای محیط رخ می‌دهد، هوا از طریق پیاله روغن وارد منبع انبساط ترانسفورماتور می‌شود. هوا بعد از برخورد با روغن موجود در پیاله روغن و پس از جذب گرد و غبار توسط روغن موجود در پیاله، به محفظه سیلیکاژل ورود پیدا می‌کند. در نهایت نیز رطوبت هوا توسط رطوبت گیر ترانسفورماتور جذب شده و سپس هوای نسبتا خشکی به ترانسفورماتور ورود پیدا می‌کند.
زمان تعویض سیلیکاژل ترانسفورماتور
رطوبت گیر ترانسفورماتور اساساً برای استفاده به مدت شش ماه تا یک سال تولید می‌شود. مقدار دقیق این زمان به عواملی مثل اندازه ترانس، میزان بار و شرایط محیطی بستگی دارد. طبق دستورالعمل‌های بهره‌برداری از ترانس برق زمانی که ۲/۱ الی ۳/۲ دانه های رطوبت گیر ترانسفورماتور تغییر رنگ داده باشند، باید برای تعویض آن اقدام نمایید.
«اصولاً زمانی که 75 درصد از حجم سیلیکاژل موجود در رطوبت گیر ترانسفورماتور از آبی تیره به صورتی تغییر رنگ می‌دهد، باید جهت تعویض آن اقدام نمود.»
هر چند که می‌توان با استفاده از حرارت، دانه های تغییر رنگ داده رطوبت گیر را خشک و دوباره احیا نمود، (این امر با قرار دادن سیلیکاژل غیرفعال در دمای بین 100 تا 200 درجه ممکن است) اما از آنجایی که رطوبت گیر ترانسفورماتور دارای مواد سمی است، پیشنهاد می‌شود پس از اشباع شدن آن، به جای احیاء جهت تعویض آن اقدام نمایید. نحوه تعویض سیلیکاژل ترانسفورماتور به این صورت است که وقتی ژل سیلیکاژل از رطوبت اشباع می‌شود، باید مخزن گلدانی را با ژل سیلیکاژل جدید پر کرد.
نکات ایمنی
با توجه به الحاقیه بخشنامه ( No.: 67/548/EEC ) اتحادیه اروپا سیلیکاژل آبی (کلرید کبالت) می‌تواند به واکنش های آلرژیک مختلفی منجر شود. برای مثال این ماده ممکن است به اختلالات عملکرد کلیه، کبد، چشم و بروز آلرژی در دستگاه تنفسی انسان منجر شود. همچنین تنفس کلرید کبالت می‌تواند سرطان‌زا باشد؛ از همین روی توصیه اکید می‌گردد که در زمان تماس با سیلیکاژل آبی حتما از دستکش و ماسک استفاده نمایید.
سخن پایانی
فروشگاه الکترونیکی فازمتر ارائه‌دهنده بهترین و باکیفیت‌ترین خدمات در زمینه‌ی فروش انواع سیم و کابل های مسی و آلومینیومی، انواع یراق‌آلات و ترانسفورماتورهای روغنی و خشک می‌باشد.
