انواع ترانس‌ها در دو دسته ترانس‌های افزاینده و کاهنده تقسیم‌بندی می‌شوند. عموماً ترانسفورماتورها به دلیل کار مداوم تا حد زیادی گرم می‌شوند و پس از مدتی یکی از اتصالات آنها شروع به ذوب شدن می‌کند که در نهایت به معیوب شدن دستگاه منتهی می‌شود.
عمل تست ترانس (Transformer test) ما را از عملکرد ایمن و کارآمد ترانسفورماتور آگاه می‌سازد. ما می‌توانیم با تست سیم پیچ های ورودی و خروجی از سلامت این دستگاه اطمینان حاصل کنیم. در این جهت می‌توان از یک مولتی متر یا اهم متر استفاده کرد.
آشنایی با انواع ترانس و ساختمان آنها
ترانسفورماتورها از دو سیم پیچ که در برابر یکدیگر قرار گرفته‌اند تشکیل می‌شوند. این دو سیم پیچ نباید اتصالی با یکدیگر داشته باشند و تنها باید اثر القایی بر روی یکدیگر بگذارند. در این سیستم به یک طرف سیم پیچ که ولتاژ در آن اعمال می‌شود طرف اولیه و به طرف دیگر طرف ثانویه گفته می‌شود.
انواع ترانس
-
ترانس کاهنده (Step-down Transformer)
این نوع ترانس ولتاژ را کم می‌کند و در عوض جریان را افزایش می‌دهد. سیم پیچ ثانویه در این مدل دارای تعداد دور کمتری نسبت به سیم پیچ اولیه می‌باشد.
-
ترانس افزاینده (Step-up Transformer)
این نوع ترانس به‌طور بالعکس عمل می‌کند، به نحوی که باعث افزایش ولتاژ و کاهش جریان می‌شود. سیم پیچ ثانویه در این مدل دارای دورپیچ بیشتری نسبت به سیم پیچ اولیه می‌باشد.
تشخیص سیم اولیه و ثانویه ترانس
- معمولاً سیم پیچ طرف اولیه نازک‌تر از طرف ثانویه است.
- در اکثر موارد سیم های طرف اولیه یکرنگ نیستند .
طریقه محاسبه ولتاژ ثانویه ترانسفورماتور
در مجموع هر چقدر تعداد دور سیم پیچ ثانویه کمتر باشد، ولتاژ خروجی یا ثانویه آن کم و جریان آن افزایش میابد. این جریان به سطح مقطع سیستم نیز بستگی دارد و با فرمول های مخصوصی همراه می‌شود. برای درک جریان ترانس از ظاهر آن این نکته مهم را به خاطر بسپارید:
“به طور کلی هر چه وزن و حجم یک ترانس بیشتر و سیم آن ضخیم‌تر باشد، آن ترانس از آمپر بالاتری برخوردار می‌باشد.”
تست ترانس با مولتی متر | تست پایداری ترانس برق
با انجام یک تست ترانس پیوستگی خواهیم فهمید که آیا سیم پیچ داخل ترانس معیوب شده است یا خیر. برای انجام این آزمایش ابتدا باید ترانس را به طور کامل از منبع تغذیه و برق جدا کنید. باید اطمینان حاصل کرد که هیچ جریان برقی وجود نداشته باشد.
حال می‌توانید جهت تست ترانس، مولتی متر خود را تنظیم کنید تا مقاومت در برابر اهم (Ω) را به شما نشان دهد. در روند تست ترانس اگر دستگاه مولتی متر مقاومت بسیار زیاد و گاهی بی‌نهایت را نمایش دهد، علامت این است که ترانسفورماتور مورد نظر معیوب شده است.
اگر از دستگاه مولتی متر دیجیتال یا همان DMM استفاده می‌کنید، مقاومت بی‌نهایت به شکل OL بر روی صفحه نشان داده می‌شود. تست ترانس را به همین شکل بر روی لید های خروجی که X1 و X2 انجام دهید. در صورتی که هر یک از سیم‌پیچ‌ها مقاومت بی‌نهایت یا OL را ثبت نمود، باید جهت تعویض ترانسفورماتور اقدام کنید.
تست ترانس با اهم متر
برای تست ترانس، دو سر اهم متر را ابتدا به دو سر اولیه ترانس و بعد از آن به دو سر ثانویه ترانس می‌زنیم. در زمان انجام این کار باید عقربه اهم متر در هر دو مرحله حرکت کند و به‌طور هم‌زمان اهمی کم را نشان دهد. از طرفی اگر اهم به طور کامل صفر (اتصال کوتاه) یا بی‌نهایت (قطع) باشد ترانس مورد نظر معیوب است. همچنین پایه های سیم پیچ اولیه باید نسبت به سیم پیچ ثانویه اهم بی‌نهایت را نشان دهند.
تفاوت اهم متر با مولتی متر
اهم متر برای اندازه گیری مقاومت الکتریکی اجسام رسانا کاربرد دارد در صورتی که مولتی متر بیشتر جهت اندازه گیری چندین کمیت از جمله ولتاژ، جریان الکتریکی و مقاومت الکتریکی مورد استفاده قرار می‌گیرد. ما برای اندازه گیری و عیب یابی مدار به دو دستگاه اهم متر و ولت متر نیاز پیدا می‌کنیم. در حالی که این نیاز را می‌توان تنها به واسطه مولتی متر تامین کرد.
همچنین برخلاف اهم متر، دستگاه مولتی متر برای تست دیود و ترانزیستور نیز کاربرد دارد. بنابراین از جهات مختلفی مولتی متر ابزار کاربردی‌تری به شمار می‌رود.
اهم متر به هیچ عنوان توانایی جایگزینی با مولتی متر را ندارد، اما در خیلی از موارد می‌توان از مولتی متر به عنوان جایگزین استفاده نمود. در نهایت باید گفت یک اهم متر قیمت نسبتاً ارزانی دارد، اما از طرفی خرید یک مولتی متر باکیفیت به علت قابلیت‌های متعددی که در آن کار شده عمل اقتصادی‌تری می‌باشد.
سخن پایانی
فروشگاه الکترونیکی فازمتر ارائه دهنده بهترین و باکیفیت ترین خدمات در زمینه‌ی فروش انواع سیم و کابل های مسی و آلومینیومی، انواع یراق آلات و ترانسفورماتورهای روغنی، خشک و… در خدمت مشتریان گرامی می‌باشد.
